Rehabilitacja w chorobie Parkinsona przynosi poprawę jakości życia pacjentów. Przy tej chorobie ważne znaczenie ma nie tylko usprawnianie fizyczne, ale również obejmuje terapię zaburzeń mowy i połykania, a także problemy psychologiczne oraz sprawy socjalnobytowe.
Klasyfikacja stadium niepełnosprawności
Dla każdego pacjenta należy indywidualnie ustalić zakres rehabilitacji, a można to zrobić wykorzystując skalę Hoehn i Yahra, która dzieli stadia niepełnosprawności na następujące stopnie:
- I stopień – u chorego pojawiają się objawy tylko jednostronne przeważnie z minimalnym upośledzeniem czynnościowym;
- II stopień – u chorego pojawiają się objawy obustronne albo osiowe, ale nie ma zaburzeń równowagi;
- III stopień – u chorego zaczynają pojawiać się pierwsze objawy upośledzenia podstawowych odruchów, a także występują ograniczenia związane z wykonywaniem codziennych czynności;
- IV stopień – choroba jest już w pełni rozwinięta i powoduje występowanie niepełnosprawności, ale pacjent może jeszcze chodzić i stać bez pomocy innych osób, ale jest to bardzo utrudnione;
- V stopień – chory nie może już samodzielnie funkcjonować i konieczna jest stała opieka innych osób.
Na czym polega rehabilitacja wielokierunkowa?
Nawet wtedy, gdy pacjent ma już zaawansowany etap choroby Parkinsona, a objawy są zaawansowane, to i tak należy zadbać o to, aby chory był stymulowany do podejmowania różnych form aktywności. Prowadzenie wielokierunkowej rehabilitacji w chorobie Parkinsona przynosi korzystne efekty, gdyż pozwala zapobiegać albo ograniczać komplikacje, które pojawiają się w wyniku pogarszania się możliwości poruszania się. Poza tym pozwala ona nabyć umiejętności dotyczące korzystania z różnych kompensacyjnych strategii ruchu.
Rehabilitacja ruchowa ma bardzo ważne znaczenie w leczeniu osób z chorobą Parkinsona. Dobór odpowiedniej rehabilitacji zależy od stopnia zaawansowania choroby, poziomu aktualnej sprawności, a także wieku pacjenta. W rehabilitacji chorego istotne znaczenie ma wykonywanie różnych ćwiczeń ruchowych, systematyczność, wytrwałość, a także zachęcanie pacjenta do wykonywania tychże ćwiczeń. Jeśli zaprzestanie się wykonywania ćwiczeń, to może to spowodować obniżenie sprawności fizycznej oraz możliwości wykonywania podstawowych codziennych czynności.
Rehabilitacja w początkowym etapie choroby
Na początku choroby ważne znaczenie ma korygowanie chodu, a także utrzymanie prawidłowej postawy oraz utrzymanie aktywności ruchowej, społecznej i zawodowej. Ćwiczenia dla osoby z chorobą Parkinsona powinny obejmować ćwiczenia:
- oddechowe;
- rozluźniające;
- poprawiające koordynację o regulowanym zarówno tempie, jak i amplitudzie ruchów i należy je wspomagać rytmem albo muzyką.
Jeśli chodzi o ćwiczenia bierne albo masaż, to mogą one pomóc tylko niektórym osobom i wpływać na zmniejszenie napięcia mięśni, czyli pozwalają utrzymywać pełny zakres ruchów.
Poza tym na początku choroby warto brać pacjenta na spacery, które będą wzmacnianie bodźcami wzrokowymi. Istotne jest również ćwiczenie złożonych czynności, np. odbieranie telefonu podczas spaceru. Pomóc mogą również grupowe gry i zabawy ruchowe.
W drugiej fazie choroby należy dążyć do utrzymywania przez chorego wyprostowanej postawy ciała. W pierwszym i drugim stadium choroby można wykonywać ćwiczenia, np. z piłką lekarską, które pozwalają zwiększyć ruchomość kręgosłupa. Kiedy zaczynają pojawiać się trudności ze zmienianiem pozycji, należy rozpocząć wykonywanie codziennych czynności na materacach. W przypadku ćwiczeń usprawniających chodzenie trzeba zawsze zaczynać chodzić od sprawniejszej nogi, gdyż to pozwala łatwiej rozpocząć ruch. Do tego należy nauczyć chorego korzystania z różnych pomocy ortopedycznych.
Rehabilitacja w zaawansowanym etapie choroby
W trzecim stadium choroby, gdy już występują objawy upośledzenia odruchów podstawowych, chory powinien chodzić każdego dnia. Podczas chodzenia należy wykonywać długie kroki, a także podnosić stopy od podłoża na przynajmniej 1,5 cm. W tym stadium choroby rehabilitant kładzie nacisk na utrzymywanie optymalnie wyprostowanej pozycji, a także na utrzymywaniu stabilności chorego podczas stania. Ćwiczenia mają na celu zminimalizowanie ryzyka upadku.
Czwarte stadium choroby to już zaawansowane objawy, a wtedy codzienne funkcjonowanie pacjenta zależy od innych osób. Wtedy chory, który ma problemy ze staniem i chodzeniem, powinien chodzić z asekuracją, a także z pomocą opiekuna. Wykonuje się również ćwiczenia rozciągające.
Natomiast w piątym stadium chory jest unieruchomiony w łóżku i porusza się na wózku inwalidzkim. Wtedy należy głównie skupić się na edukacji oraz wspieraniu osób, które opiekują się chorym w domu. Do tego chory powinien być zaopatrzony w sprzęt ortopedyczny, np. balkonik albo wózek do nauki chodzenia. W związku z tym uczy się chorego poruszać się z ich wykorzystaniem.
