Pierwszy izolowany zespół objawów (CIS) sprawia bardzo dużo problemów diagnostycznych. U osób chorych ze zmianami w obrazie MRI podczas pierwszego incydentu choroby zwiększa się ryzyko pojawienia się drugiego rzutu choroby w ciągu dwóch następnych lat. Jakie są objawy izolowanego klinicznie zespołu i jak się go diagnozuje?
Czym jest izolowany klinicznie zespół (CIS)?
Izolowany klinicznie zespół powstaje w wyniku demielinizacji w jednym albo większej liczbie odcinków części centralnego układu nerwowego. U większości osób (85%), u których zostało zdiagnozowane stwardnienie rozsiane, to właśnie izolowany klinicznie zespół jest uznawany za pierwszy objaw tej choroby. Jednak nie oznacza to, że każda osoba, która miała izolowany klinicznie zespół, będzie miała stwardnienie rozsiane.
Jak diagnozuje się izolowany klinicznie zespół?
W diagnozowaniu tego zespołu bardzo ważne znaczenie ma wykluczenie innych przyczyn tych objawów. Najważniejszym badaniem diagnostycznym będzie MRI, które pozwala zwizualizować możliwe ogniska demielinizacji ośrodkowego układu nerwowego. Podczas badania MRI ujawnione objawy bardzo często wskazują lokalizację demielinizacji. Do najczęstszych zmian dochodzi w następujących miejscach OUN:
- rdzeń kręgowy – poprzeczne zapalenie rdzenia,
- nerwy wzrokowe – zapalenie nerwu wzrokowego,
- oś mózgu.
Jeśli uszkodzenie kliniczne występuje w dowolnym obszarze ośrodkowego układu nerwowego, to mówi się, że jest to jednoogniskowe uszkodzenie, a gdy kilka, to jest to uszkodzenie wieloogniskowe.
W przypadku występowania zaawansowanych zmian w badaniu rezonansem magnetycznym podczas trwania CIS może świadczyć o tym, że początek choroby może znacznie wyprzedzić wystąpienie pierwszych objawów klinicznych. Znajduje to potwierdzenie w badaniach MRI, które dotyczą niezmienionej istoty białej, gdzie dochodzi do zmian subklinicznych, a także do zmian w zakresie transferu magnetyzacji, ale też parametrów, które odnoszą się do atrofii mózgu, a one są już coraz częściej stwierdzane podczas występowania CIS.

Jakie są objawy izolowanego klinicznie zespołu?
Jeśli chodzi o poprzeczne zapalenie rdzenia, to dochodzi tutaj do złamania osłonek mielinowych nerwów rdzenia kręgowego. W zależności od tego, czy część szyjna, piersiowa, lędźwiowa albo krzyżowa rdzenia kręgowego została objęta demielinizacją, to może dojść do nieprawidłowości w pracy niektórych organów, kończyn górnych albo dolnych. Do najważniejszych objawów poprzecznego zapalenie rdzenia zalicza się:
- słabość w ramionach i/lub nogach,
- ból,
- naruszenie wrażliwości,
- zaburzenia czynności pęcherza moczowego oraz okrężnicy.
Z kolei do zapalenia nerwu wzrokowego dochodzi w wyniku demielinizacji nerwu wzrokowego, który jest odpowiedzialny za przenoszenie obrazów z siatkówki do kory potylicznej. Ostry atak zapalenia nerwu wzrokowego objawia się: nagłą utratą ostrości wzroku, bólem podczas ruchu gałek ocznych, a także naruszeniem widzenia barw.
Niekiedy patologiczne procesy demielinizacji mogą wpływać także na pień mózgu, a przeważnie na część podstawy mózgu, w której znajdują się jądra nerwów czaszkowych, ale też ośrodka oddechowego, naczynioruchowego oraz kilku innych. Objawy uszkodzenia mózgu mogą dotyczyć: różnych zaburzeń okołoruchowych, oczopląsu, dyzartrii, zaburzeń połykania, ale też problemów z koordynacją.
Jak wygląda leczenie zespołu klinicznie izolowanego?
W zależności od charakteru oraz nasilenia objawów stosuje się leczenie kortykosteroidami, co ma na celu zmniejszenie nasilenia objawów, a także czasu ich trwania.
Jakie jest prawdopodobieństwo zachorowania na stwardnienie rozsiane?
Przeprowadzono długoterminowe badania kliniczne, które wykazały, że 50% osób w przeciągu 5 lat od wystąpienia izolowanego klinicznie zespołu, pojawiło się stwardnienie rozsiane. Nie ma jednej konkretnej metody, która pozwoliłaby ocenić, jakie jest ryzyko zachorowania na stwardnienie rozsiane po zespole klinicznie izolowanym.
Czasami, aby potwierdzić albo wykluczyć diagnozę stwardnienia rozsianego, konieczne staje się wykonanie analizy laboratoryjnej płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR), a jest to płyn, który otacza mózg oraz rdzeń kręgowy. Jeśli w płynie mózgowo-rdzeniowym występują specyficzne markery, może to wskazywać na stwardnienie rozsiane.