W początkowej fazie choroby trudno jest rozpoznać kleszczowe zapalenie mózgu, kiedy jednak dołączają się objawy neurologiczne, należy zgłosić się do lekarza. Dla prawidłowego rozpoznania kleszczowego zapalenia mózgu ważne znaczenie ma wywiad lekarski, a także badanie płynu mózgowo-rdzeniowego. Do tego wykonuje się dodatkowe badania, takie jak na przykład tomografia komputerowa. Jak lekarz ustala rozpoznanie kleszczowego zapalenia mózgu i jakie zmiany występują w badaniach, gdy dana osoba ma tę chorobę?
Co należy zrobić w razie wystąpienia objawów kleszczowego zapalenia mózgu?
W fazie zwiastunów choroby, które są niecharakterystyczne i nie wiadomo, że rozwija się kleszczowe zapalenie mózgu, stosowane jest leczenie objawowe, a wtedy pacjenci przyjmują leki przeciwgorączkowe oraz przeciwbólowe – przeciwnie paracetamol, a także niesteroidowe leki przeciwzapalne. Kiedy jednak pojawiają się objawy neurologiczne, należy koniecznie zgłosić się do lekarza albo wezwać pogotowie, gdy stan chorego pogorszy się. Jest to choroba, w przypadku której konieczne jest leczenie szpitalne.
Rozpoznanie kleszczowego zapalenia mózgu
Na początku choroby, gdy występują niecharakterystyczne objawy zwiastunowe, nie można rozpoznać kleszczowego zapalenia mózgu bez wykonania specjalistycznych badań. Zdiagnozowanie zapalenia mózgu albo opon mózgowo-rdzeniowych staje się możliwe dopiero wtedy, gdy pojawia się faza objawów neurologicznych. Bardzo duże znaczenie ma tutaj wywiad. Przebieg kleszczowego zapalenia mózgu jest zazwyczaj dwufazowy, gdzie objawy neurologiczne są poprzedzone objawami prodromalnymi, które przeważnie przypominają grypę, gorączkę, a do tego dochodzi złe samopoczucie, bóle mięśni i stawów i rzadko biegunka.
Jednak kleszczowe zapalenie mózgu powinno być podejrzewanie u każdej osoby, u której występuje albo była gorączka, a także niektóre objawy neurologiczne oraz bóle głowy, zaburzenia świadomości, neurologiczne objawy ogniskowe i światłowstręt, sztywność karku, drgawki oraz przeczulica.
Natomiast u seniorów objawy tej choroby mogą być mniej wyraźne, ale też mogą ograniczać się tylko do zaburzeń świadomości albo zaburzeń psychicznych. W wywiadzie lekarza na pewno zapyta o czas trwania objawów, a także o kolejności ich występowania. Poza tym lekarz zapyta również, czy doszło do ugryzienia przez kleszcza i czy dana osoba w ostatnim czasie odwiedzała tereny tzw. zwiększonego ryzyka, np. Mazury.
Podczas badania lekarskiego lekarz sprawdza stan ogólny pacjenta, a także wykonuje badania neurologiczne z uwzględnieniem tutaj objawów ogniskowych oraz oponowych, takich jak: porażenie nerwów czaszkowych, nieprawidłowych odruchów oraz objawów ataksji móżdżkowej.
Jednak takie dokładne rozpoznanie możliwe jest na podstawie badania płynu mózgowo-rdzeniowego, który pobiera się podczas punkcji lędźwiowej.
Poza tym przy podejrzeniu, że doszło do zapalenia mózgu, trzeba wykonać badania obrazowe, takie jak: komputerowe badanie tomograficzne głowy albo magnetyczny rezonans jądrowy (MRI), dzięki którym można sprawdzić ogniskowe zmiany zapalne oraz demielinizacyjne w mózgu, a także w rdzeniu kręgowym.
Badania laboratoryjne przy kleszczowym zapaleniu mózgu
We krwi pacjenta z tą chorobą można stwierdzić zmniejszoną liczbę krwinek białych, a jest to leukopenia albo prawidłową leukocytozę, a także limfocytarny obraz odsetkowych białych krwinek.
Jednak najważniejsze znaczenie będzie miało badanie płynu mózgowo-rdzeniowego w wyniku nakłucia lędźwiowego. Przy kleszczowym zapaleniu mózgu płyn ten będzie klarowny albo opalizujący, wodojasny. Do tego podczas punkcji będzie wypływał pod wzmożonym ciśnieniem. Jeśli chodzi o liczbę komórek w płynie mózgowo-rdzeniowym, czyli pleocytozę, to ich liczba jest nieznacznie podwyższona rzędu od kilkunastu do kilkudziesięciu komórek w milimetrach sześciennych, ale z dominującymi w nich komórkami jednojądrzastymi, a także limfocytami i monocytami. Zwiększone jest również stężenie białka, a stężenie glukozy jest zazwyczaj prawidłowe albo tylko nieznacznie zmniejszone. Nie ma przypadków kleszczowego zapalenia mózgu, gdzie nie występują zmiany zapalne w płynie mózgowo-rdzeniowym.
