Kleszczowe zapalenie mózgu jest chorobą, która może wystąpić po ukąszeniu kleszcza. Na początku daje objawy podobne do grypy, przez co nie jest od razu rozpoznawana. Aby ustrzec się przed ciężkimi powikłaniami po tej chorobie, warto zadbać o profilaktykę. Istotne znaczenie ma tutaj ochrona osobista oraz dokładne sprawdzenie swojego ciała po powrocie, np. z grzybobrania w lesie.
Profilaktyka kleszczowego zapalenia mózgu
Aby uchronić się przed kleszczowym zapaleniem mózgu, warto zastosować profilaktykę:
- preekspozycyjną,
- postekspozycyjną.
Profilaktyka preekspozycjna kleszczowego zapalenia mózgu
W tej profilaktyce bardzo ważne znaczenie ma ochrona osobista, która polega na unikaniu ekspozycji na zakażenie, a także noszeniu odpowiedniej odzieży na obszarach, gdzie mogą występować kleszcze. Istotne znaczenie mają obcisłe spodnie, kalosze oraz skarpety. Zaleca się zakładać jasną odzież, dzięki czemu będzie można szybciej znaleźć kleszcza. Ponadto bardzo ważne jest wczesne oraz ostrożne usuwanie kleszczy z powierzchni skóry. Poza tym należy gotować albo pasteryzować mleko od krów, kóz i owiec, które są hodowane na terenach endemicznego występowania kleszczy.
Można również stosować repelenty, a są to środki odstraszające kleszcze. Należy je rozpylić na ubrania oraz na odsłoniętych częściach ciała, ale poza twarzą. Ponadto ważne znaczenie ma skontrolowanie całego ciała po powrocie do domu ze spaceru. Szczególnie należy skontrolować pachy, pachwiny, małżowiny uszne, pępek, a także wszystkie fałdy skórne, gdyż w tych miejscach kleszcze lubią się najbardziej ukrywać.
Innym sposobem jest szczepionka przeciwko wirusowi kleszczowego zapalenia mózgu. Szczególnie zalecana jest osobom, które mieszkają na terenach o nasilonym występowaniu tej choroby, czyli osobom, które pracują w lasach, a także rolnikom, młodzieży, która wyjechała na obóz, ale też turystom, którzy odwiedzają lasy. Najlepszym momentem do podania szczepionki jest zima.
Profilaktyka postekspozycyjna
Ten typ profilaktyki polega na zastosowaniu swoistej immunoglobuliny, a jest to uodpornienie bierne. Immunoglobulinę można podać osobie chorej w ciągu 48 – 96 godzin od ukłucia przez kleszcza. W tym przypadku okres ochronny trwa sześć tygodni. Kiedy do ukąszenia przez kleszcza doszło wcześniej, to wtedy będzie już za późno na rozpoczęcie uodpornienia biernego. Jeśli podejrzewa się kleszczowe zapalenie mózgu, to konieczna będzie pomoc lekarza, a czasami hospitalizacja.
Jednak trzeba pamiętać o tym, że nie każdy kleszcz będzie przenosił wirus kleszczowego zapalenia mózgu albo boreliozy czy też innych chorób. W związku z tym nie każde ukłucie kleszcza, może spowodować kleszczowe zapalenie mózgu.
Powikłania po kleszczowym zapaleniu mózgu
Kleszczowe zapalenie mózgu zazwyczaj nie pozostawia trwałych śladów. Zakażenie, które przebiega jako kleszczowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, przeważnie nie daje powikłań i mija już po kilku dniach. Jednak gorsza sytuacja jest u osób, które mają zapalenie mózgu oraz rdzenia kręgowego, gdyż choroba ta może u nich spowodować rozwój zaburzeń czucia, zaburzenia pamięci, niedowład, a także problemy z koncentracją. Te powikłania mogą utrzymywać się przez wiele miesięcy, ale też mogą nawet pozostać na zawsze. Przy niedowładach i porażeniach dochodzi do zaników mięśniowych. W związku z tym u chorych po zapaleniu mózgu i rdzenia kręgowego konieczne jest rozpoczęcie rehabilitacji, które nie zagwarantuje pełnego powrotu do zdrowia.
Powikłania długofalowe po kleszczowym zapaleniu mózgu
Klinika Neurologiczna Szpitala HELIOS w Pforzeheim przeprowadziła badania, które wykazały, jakie mogą być możliwe długoterminowe powikłania po kleszczowym zapaleniu mózgu. Wtedy w latach 1994 – 1999 w badaniu wzięło udział 731 osób. 81 z tych osób miało ostre stany, które dotyczyły rdzenia kręgowego, czyli zapalenie rdzenia kręgowego. Z tych osób 57 wzięło udział w badaniu długoterminowym, które trwało 10 lat. Wyniki badania wykazały, że powoła pacjentów, którzy byli poważnie chorzy na kleszczowe zapalenie mózgu, miało długotrwałe powikłania z powodu tej choroby. U tych osób wystąpiły następujące powikłania: porażenie kończyn i mięśni oddechowych oraz gardła, trudności z oddychaniem, problemy z równowagą, trudności z połykaniem, a także trudności z mówieniem. Poza tym 30% ciężko chorych osób, które wzięły udział w tym badaniu, zmarło, a tylko 20% odzyskało całkiem swoje zdrowie.
