Udar mózgu to poważna choroba, w której dochodzi do obumarcia niektórych obszarów mózgu w związku z zatrzymaniem dopływu krwi do tkanek mózgu. Takie specyficzne objawy udaru mózgu pojawiają się nagle, a przez to jest bardzo mało czasu na podjęcie akcji ratunkowej. Czym jest udar mózgu i jakie są jego rodzaje?
Co to jest udar mózgu?
Udar mózgu przez niektórych określany jest jako zdarzeniem mózgowo-naczyniowe. Natomiast w takiej starszej literaturze można znaleźć określenie, jakim jest apopleksja. Z języka greckiego słowo „apoplexia” oznacza „paraliż”. Z kolei łacińskie „apoplexia cerebri” albo „insultus cerebri” można przetłumaczyć dosłownie jako „paraliż mózgu”.
Udar mózgu to choroba, w której występuje zespół objawów neurologicznych, a powstają one w wyniku nagłego zaburzenia dopływu krwi do mózgu. Taki udar powstaje w sytuacji, gdy duża tętnica, która doprowadza krew do mózgu albo mała tętniczka wewnątrzmózgowa ulega zamknięciu, ale też może dojść do jej dużego zwężenia albo pęknięcia, a wtedy nie doprowadzi ona krwi razem z tlenem oraz substancjami odżywczymi do określonego obszaru mózgu.
Na udar mózgu najczęściej chorują osoby starsze, które są już po 60. roku życia, co stanowi 80% zachorowań. Jednak do udaru może dojść w każdym wieku. Jeśli chodzi o Polskę, to udar mózgu ma około 75 000 ludzi w ciągu roku. Z tego, co czwarta osoba chora umiera w ciągu miesiąca, a 1/3 spośród tych, którzy przeżyli, zostaje inwalidami i w związku z tym potrzebuje pomocy innych osób.
Bardzo mało osób wie, jak objawia się udar mózgu, a tak naprawdę jest to trzecia przyczyna śmierci ludzi zaraz po chorobach serca oraz nowotworach. Do tego jest to najczęstsza przyczyna inwalidztwa ludzi po 40. roku życia. Zagrożenie udarem rozwija się powoli i skrycie, ale można mu zapobiegać, gdyż wystarczy tylko znać czynniki ryzyka, które przyczyniają się do uszkodzenia naczyń krwionośnych.
Rodzaje udaru mózgu
Udar mózgu to poważne zagrożenia dla życia. Dlatego ważne jest, aby pacjent trafił jak najszybciej do szpitala, a wtedy będzie miał większą szansę na przeżycie oraz na uniknięcie ciężkiego inwalidztwa.
Wyróżnia się dwa rodzaje udaru mózgu:
Udar niedokrwienny
Do udaru niedokrwiennego dochodzi wtedy, gdy tętniczka ulegnie zamknięciu albo dużemu zwężeniu. Ten rodzaj udaru inaczej określany jest jako zawał mózgu, gdyż tutaj jest podobnie jak przy zawale serca, do którego dochodzi w wyniku zamknięcia tętnic wieńcowych serca.
Do całkowitego zamknięcia albo dużego zwężenia może dojść w wyniku tworzącego się zakrzepu krwi. Poza tym zablokowanie tętnicy i spowodowanie niedokrwiennego udaru mózgu może również spowodować zator. Do zablokowania może dojść poprzez zator, który może się utworzyć w sercu, np. w lewej komorze serca po przebytym zawale, ale też może się utworzyć w żyłach kończyn, np. u osób, które mają trwałe i drożne połączenie pomiędzy prawym a lewym przedsionkiem serca.
Zator może powstać, gdy pęknięta blaszka miażdżycowa (m.in. z okolicy tętnicy szyjnej) oderwie się, a potem razem z krwią dotrze do tętnicy mózgowej, gdzie dojdzie do jej zablokowania. Jeśli tętnica samoistnie się udrożni (zanim wystąpią nieodwracalne zmiany niedokrwienne w mózgu), to można mówić, że miało się do czynienia z niedoszłym udarem mózgu. Taki stan bywa też określany jako miniudar, a jest to napad przemijającego niedokrwienia mózgu.
Udar krwotoczny
Udar krwotoczny powstaje wtedy, gdy tętniczka pęknie, a krew rozleje się w pewnym obszarze mózgu. Inaczej ten udar określany jest jako krwotok mózgowy, a jego potoczna nazwa, która jest stosowana przez pacjentów, to wylew.
Wyróżnia się dwa rodzaje udarów krwotocznych:
- krwotoki śródmózgowe – wtedy zniszczone naczynia znajdują się wewnątrz mózgu;
- krwotoki podpajęczynówkowe – wtedy uszkodzone naczynie będzie znajdowało się na powierzchni mózgu.
Udar krwotoczny ma cięższy przebieg niż udar niedokrwienny, a do tego możliwości jego leczenia są ograniczone, przez co najczęściej kończy się śmiercią albo rozległą niepełnosprawnością.
Niedokrwienny udar mózgu dotyczy najczęściej osób starszych. Z kolei udar krwotoczny może też pojawiać się u osób w młodszym wieku, np. gdy przyczyną są wrodzone wady budowy tętnic.