Najważniejszym narządem u każdego człowieka jest mózg, gdyż to on odpowiada za prawidłowy przebieg wszystkich procesów życiowych człowieka. Jeśli chodzi o jego budowę, to jest ona dość skomplikowana. To czaszka zapewnia odpowiednią ochronę wszystkich narządów, które znajdują się w głowie. Składają się na nią przeważnie kości i w mniejszym stopniu tkanka chrzęstna. Jeśli pojawia się dodatkowa masa w mózgu, to powoduje ona jego rozrost, ale też powoduje, że zaczyna brakować miejsca w czaszce i tak właśnie jest w przypadku nowotworów mózgu.
Co to jest guz mózgu?
Czaszka, która otacza mózg, ma ograniczone możliwości, które dotyczą pomieszczenia substancji tkankowej. Jeśli w mózgu zaczął rozwijać się guz, to praktycznie nie ma już dla niego miejsca. Wtedy guz zaczyna uciskać tkanki nerwowe, co jest nie tylko nieprzyjemne, ale również bardzo niebezpieczne dla zdrowia.
Guz mózgu nie powstaje znikąd, ale też nie stanowi ciała obcego dla mózgu. U niektórych osób w mózgu dochodzi do przekształcenia prawidłowych komórek w komórki niewłaściwe, czyli nowotworowe. Jest to powolny i żmudny proces. Najpierw pojawia się pojedyncza komórka nowotworowa, która stanowi początek powstawania następnych komórek potomnych. Tworzenie się nowotworu mózgu przeważnie odbywa się bezobjawowo, gdyż przez długi czas nie daje żadnych objawów. Kiedy jednak jest mu już zbyt ciasno w czaszce głowy, to zaczyna dokuczać, a pacjent odczuwa ból.
Jeśli chodzi o nowotwór mózgu, to może się on pojawić jako:
- pierwotny – czyli to oznacza, że powstał samoistnie;
- wtórny – czyli powstał jako wynik przerzutów z innych narządów, a przeważnie z płuc oraz piersi.
Przyczyny guza mózgu
Jedynym czynnikiem kancerogennym, które ma już udowodnione znaczenie przy powstawaniu pierwotnych nowotworów złośliwych mózgu jest działanie promieniowania jonizującego. Z kolei do innych czynników ryzyka zalicza się:
- pestycydy i herbicydy,
- nitrozaminy,
- chlorek poliwinylu,
- przebyte urazy mózgu,
- substancje petrochemiczne.
Nowotwory mózgu również częściej występują przy zakażeniu wirusem HIV. Jednak guzy mózgu mogą się także rozwijać na podłożu genetycznym, gdyż stwierdzono, że większe ryzyko zachorowania na guza mózgu występuje w zespołach chorobowych, które są uwarunkowane genetycznie, np.:
- w zespole Li-Fraumeni, który związany jest z mutacją w genie TP53;
- w zespole Hippla-Lindaua, który spowodowany jest mutacją w genie VHL;
- w przebiegu nerwiakowłókniakowatości typu 1, która jest związana z mutacją genu NF1, a także typu 2, która wynika z mutacji genu NF2.
Ryzyko zachorowania na nowotwór złośliwy mózgu również może mieć związek z mutacją w genach NBS1 oraz RB1.
Rodzaje guzów mózgu
Guzy mózgu bardzo często rozwijają się jako nowotwory wtórne, czyli są wynikiem przerzutów z innych organów, np. z płuc. W guzach, które są najmniej złośliwe, występują zróżnicowane komórki o małym stopniu proliferacji. Z kolei guzy, które są najbardziej złośliwe, składają się z komórek niezróżnicowanych oraz naciekają na sąsiadujące tkanki.
Z pierwotnych nowotworów mózgu najczęściej rozwijają się glejaki, a powstają one z gleju, czyli komórek, które są najważniejszym składnikiem tkanki nerwowej. Takim nowotworem, który wywodzi się z komórek glejowych, jest glejak wielopostaciowy. Jest to jeden z najczęstszych pierwotnych nowotworów mózgu u dorosłych. Charakteryzuje go bardzo wysoki stopień złośliwości, gdyż większość osób, która nie jest leczona, umiera po 3 miesiącach od rozpoznania. Zastosowanie odpowiedniego leczenia może wydłużyć ten czas. Innym nowotworem o pochodzeniu glejowym jest gwiaździak anaplastyczny, który częściej jest diagnozowany u starszych mężczyzn. Ma on trzeci stopień złośliwości, ale też charakteryzuje go tendencja do progresji do glejaka wielopostaciowego. Inne guzy mózgu, które również wywodzą się z komórek glejowych, to gwiaździak włókienkowy, który ma drugi stopień złośliwości i częściej pojawia się u osób młodych. Poza tym wyróżnia się jeszcze gwiaździaka włosowatokomórkowego, który ma pierwszy stopień złośliwości i jest to najłagodniejsza forma glejaka. Można jeszcze wyróżnić skąpodrzewiaka, który ma trzeci stopień złośliwości i bardzo często powoduje padaczkę.
Z kolei inne nowotwory niż glejaki to rdzeniak, który jest najczęściej występującym nowotworem złośliwym, gdyż ma czwarty stopień złośliwości. Pojawia się on u dzieci i głównie atakuje móżdżek, a także blokuje przepływ płynu mózgowo-rdzeniowego.
Natomiast około 20% wszystkich nowotworów mózgu to oponiaki, które występują przeważnie u kobiet po 50. roku życia i mają tendencję do rodzinnego występowania. Większość z tych guzów ma pierwszy stopień złośliwości i przeważnie można je łatwo całkowicie usunąć. Innym rodzajem guza o małym stopniu złośliwości jest czaszkogardlak, który pojawia się u dzieci oraz osób po 65. roku życia. Jest to guz, który nie nacieka na sąsiednie tkanki i rozwija się bardzo wolno – nawet przez wiele lat.
